ಏರ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌ ಎಂದರೇನು ?

ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಇಸ್ರೇಲ್ ಮತ್ತು ಇರಾನ್ ನಡುವೆ ಯುದ್ಧ ಸಂಭವಿಸಿದಾಗ ಅನೇಕ ಅರಬ್ ದೇಶಗಳ ‘ಏರ್‌ಸ್ಪೇಸ್’ ಬಂದ್ ಆಗಿತ್ತು. ಇದರಿಂದ ವಿಮಾನ ಹಾರಾಟ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಹಾಗಾದರೆ ಏರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಅಂದರೇನು? ಆಧುನಿಕ ಯುಗದಲ್ಲಿ ವಿಮಾನಯಾನವು ಆರ್ಥಿಕ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಹಾಗೂ ಜಾಗತಿಕ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ.

ನಾವು ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ಆ ವಿಮಾನ ಎಲ್ಲಿ ಹಾರುತ್ತಿದೆ? ಅದು ಯಾವ ಸರಹದ್ದಿನಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಿದೆ? ಅದರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಯಾರು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಮನಸ್ಸಲ್ಲಿ ಮೂಡಬಹುದು. ಈ ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಸಂಯೋಜಿತ ಉತ್ತರವೇ ‘ಏರ್‌ಸ್ಪೇಸ್’ ಅಥವಾ ‘ಆಕಾಶವ್ಯೋಮ’.

ಆಕಾಶವ್ಯೋಮವು ಯಾವುದೇ ದೇಶದ ಗಗನಮಾರ್ಗವನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿಂಗಡಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಏರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ (Airspace) ಎಂದರೆ ಭೂಮಿ ಮೇಲಿರುವ ಗಗನ ಪ್ರದೇಶ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಿಮಾನಗಳು ಹಾರಾಡಲು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪಡಿಸಲಾಗಿರುವ ವ್ಯಾಪ್ತಿ. ಇದು ಯಾವುದೇ ದೇಶದ ಭೌಗೋಳಿಕ ಗಡಿಗಳ ಮೇಲಿರುವ ಗಗನ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮುದ್ರದ ಮೇಲಿರುವ ಹವಾಮಾನ ಸಂಬಂಧಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿರ ಬಹುದು.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ಆಟೋ ಪೈಲಟ್‌ ಬಗ್ಗೆ ಸಂದೇಹ

ಏರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಅನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ A portion of the atmosphere controlled by a particular country above its territory within which aircraft operations are regulated ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ಯಾನ ಸಂಸ್ಥೆ ICAO (International Civil Aviation Organization) ಏರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಅನ್ನು ವಿಭಿನ್ನ ವರ್ಗಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿದೆ.

ಆ ಪೈಕಿ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಗಗನಮಾರ್ಗ (Controlled Airspace) ಒಂದು. ಇಲ್ಲಿ ವಿಮಾನ ಸಂಚಾರವನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಿಯಮಗಳ ಮೂಲಕ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಅನಿಯಂತ್ರಿತ ಗಗನಮಾರ್ಗ (Uncontrolled Airspace). ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಿಮಾನಗಳು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಹಾರಾಡಬಹುದು. ಆದರೆ ಮೂಲಭೂತ ಸುರಕ್ಷತಾ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಬೇಕು.

ಇನ್ನೊಂದು ವಿಶೇಷ ಬಳಕೆಯ ಗಗನಮಾರ್ಗ (Special Use Airspace). ಇದರ ಜತೆಗೆ ಅಂತಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಗನಮಾರ್ಗ (International Airspace) ಎಂಬ ಮತ್ತೊಂದು ವರ್ಗವೂ ಇದೆ. ಹವಾಮಾನ ವಿಜ್ಞಾನ ಹಾಗೂ ವಿಮಾನಯಾನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ಏರ್ ಸ್ಪೇಸ್ ಅನ್ನು ಎತ್ತರದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿಭಜಿಸುತ್ತಾರೆ.

ವಿಮಾನಗಳು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಮಯಪಾಲನೆಗೊಂಡಂತೆ ಗಗನದಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸಲು, ಏರ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌ನ ನಿಯಂತ್ರಣ ಅತೀವ ಅವಶ್ಯಕ. ಇದರಲ್ಲಿ ಏರ್ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ (ATC) ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಮಾನ ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್/ ಟೇಕ್ ಆಫ್ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಗಗನದೊಳಗಿನ ವಿಭಜನೆಯ ಮಾನದಂಡಗಳು, ದಿಕ್ಕು, ವೇಗ, ಎತ್ತರ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಎಮರ್ಜೆನ್ಸಿ ಸ್ಥಿತಿಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ‘ಎಟಿಸಿ’ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಏರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಯಾರಿಗೆ? ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೇಶಕ್ಕೂ ತನ್ನ ಗಗನ ಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಕ್ಕು ಇರುತ್ತದೆ.

ICAO ಪ್ರಕಾರ, ಭೂಮಿ ಮೇಲಿನ 12 ನಾಟಿಕಲ್ ಮೈಲಿನೊಳಗಿನ ಗಗನವನ್ನು ಆ ರಾಷ್ಟ್ರ ತನ್ನದೇ ಆದ ನಿಯಮಗಳಿಂದ ನಿಯಂತ್ರಿಸಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ (Airports Authority of India- AAI) ಇಡೀ ಏರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಹೊಣೆ. ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ Federal Aviation Administration- FAA ಮತ್ತು ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ ಯುರೋ ಕಂಟ್ರೋಲ್. ‌

ಹೆಚ್ಚು ವಿಮಾನಗಳು ಹಾರುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸದ್ಯದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ, ಹವಾಮಾನ, ಇತರ ವಿಮಾನಗಳ ಹಾದಿ ಮೊದಲಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ಫ್ಲೈಟ್ ಪ್ಲಾನಿಂಗ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಬಂಧಿತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ Flight Level ಎನ್ನುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಬಹುಮುಖ್ಯ. ಏರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಸೇನಾ ಅಂಶವನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕೆಲವೊಂದು ಗಗನ ಪ್ರದೇಶಗಳು ನಿಷೇಧಿತ ಅಥವಾ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಆಗಿರುತ್ತವೆ. ಉದಾ, ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನದ ಮೇಲಿನ ಗಗನ. ಸೈನಿಕರು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ನಿಯೋಜಿಸಿರುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕ ವಿಮಾನಯಾನವನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಗನದಲ್ಲಿನ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ Outer Space ಅಥವಾ ‘ಅಂತರಿಕ್ಷ’ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ.

ಆದರೆ, ಕೆಲವೊಂದು ಹೈ-ಆಲ್ಟಿಟ್ಯೂಡ್ ಡ್ರೋನ್‌ಗಳು ಅಥವಾ Balloon Flights ಗಳೂ ಏರ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌ನ ಭಾಗವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಯಾವುದೇ ವಿಮಾನ ಅಥವಾ ಡ್ರೋನ್ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಗಗನವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೆ, ಅದನ್ನು ಏರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.